Ապրիլի 10-14: Նախագիծ ` Զատկային ծես

Զատիկին ձու ներկելու սովորույթը բնորոշ է ուղղափառ քրիստոնյաներին աշխարհի բոլոր երկրներում և սկիզբ է առնում հեթանոսական ժամանակներից։

Սլավոնների մոտ ձուն միշտ խորհրդանշում էր կյանքի սկիզբը, պտղաբերությունը, գարնան վերածնունդը, աստվածներին հանգստացնելու համար դրանք թաթախում էին արյան մեջ և քավություն զոհաբերում հոգիներին։ Կարմիր ներկված ամորձիները համարվում էին ընտանիքի թալիսման, առողջության, հաջողության և անվտանգության երաշխիք։

Հին հեթանոսական ծեսի քրիստոնեական պատմությունն առաջին անգամ հիշատակվում է 10-րդ դարի մի ձեռագրում, որը պահվում է Հունաստանի Սուրբ Անաստասիա վանքում։ Այն սահմանում է եկեղեցու կանոնադրությունը, ըստ որի՝ ընթրիքի համար պատրաստված Զատկի նվերները օրհնելուց հետո, հեգումենը պետք է եղբայրներին բաժաներ թռչնի ներկված ձվեր՝ «Քրիստոս հարյավ հարյավ» բառերով։

Ռուսաստանում, Քրիստոսի պայծառ կիրակի օրը, ուղղափառները հնագույն ժամանակներից փոխանակեցին նման ողջույններ, համբուրեցին միմյանց եռակի համբույրով և ամորձիներ տվեցին եկեղեցում օծված:

Զատկի ձվերը` բնական, փայտե, ոսկրային, փորագրված` տերը տալիս էր ծառային, շեֆը` ենթակաին, հարուստը` մուրացկանին: Այս օրը ձվերը հստակորեն խորհրդանշում էին ուղղափառ ժողովրդի միասնությունը և բոլորի հավասարությունը մեկ Աստծո առաջ, ով չի նայում դեմքերին, այլ նայում է մարդու սրտի գանձարանին:

Սպիտակուցների նշանակությունը

Սպիտակուցները ամինաթթուներից կառուցված ազոտ պարունսւկող բարձրամոլեկուլային միացություններ են: Սպիտակուցները մեծ դեր ունեն օրգանիզմի կառուցվածքի և կենսագործունեության մեջ: Նրանք հանդիսանում են բոլոր բջիջների և ենթաբջջային կառույցների հիմնական կառուցվածքային բաղադրիչը կազմում են բջջի զանգվածի 50%-ից ավելին: Նուկլեոպրոտեիդները (սպիտակուցներ, որոնց կազմության մեջ մտնում են ԴՆԹ և ՌՆԹ) կատարում են ժառանգական հաղորդատվության փոխանցողների դեր: Ֆերմենտ֊ սպիտակուցները հանդիսանում են կենսաբանական կատալիզատորներ, որոնք արագացնում են կենդանի օրգանիզմում ընթացող բոլոր քիմիական ռեակցիաները: Սպեցիֆիկ սպիտակուցհորմոեները իրականացնում են կենսագործունեության գործընթացների կարգավորումը:

Ձվի քիմիական բաղադրությունը

Ձուն բաղկացած է 12% կեղևից, 56% -ը սպիտակուցից և 32% դեղնուցից: Կեղևի տակ անմիջապես գտնվում են երկու թաղանթ՝ արտաքին և ներքին թաղանթները: Այս թաղանթները պաշտպանում են ձվի պարունակությունը բակտերիաներից: Ձվի կեղևը պարունակում է 3% ֆոսֆոր և մագնեզիում, նատրիում, կալիում, ցինկ, մանգան, երկաթ, պղինձ և այլ օրգանական բաղադրիչներ:

Փետրվարի 27 — Մարտի 3

Թեմա `Ատոմի Միջուկի կառուցվածքը։ Իզոտոպներ

Ատոմի մասին

Ատոմը կազմված է էլեկտրական թաղանթից և միջուկից: Ճառագայթաակտիվության երևույթի հայտնագործումը հաստատել է այն փաստը, որ ատոմի միջուկն ունի բարդ կառուցվածք; 

Բոլոր քիմիական տարրերի ատոմների միջուկը կազմված է պրոտոններից և նեյտրոններից:

Պրոտոնները ջրածնի ատոմի միջուկներն են: Այս ենթադրությանը հիմք է ծառայել այն փաստը, որ բոլոր քիմիական տարրերի ատոմական զանգվածները ջրածնի ատոմի զանգվածի բազմապատիկներն են:

Նեյտրոները այն մասնիկներն են, որոնց զանգվածը մոտավորապես հավասար է պրտոնների զանգվածին և չունեն էլեկտրական լիցք:

Տվյալ տարրի միջուկում պրոտոնների թիվը հավասար է Մենդելևի աղյուսակում տարրի Z կարգաթվին: Նեյտրոնների թիվը միջուկում նշանակում են N տարրով: Իսկ Պրոտոնների Z թվի և նեյտրոնների N թվի գումարը անվանում են միջուկի զանգվածային թիվ, որն էլ նշանակում են A տարրով:

Advertisementsabout:blankREPORT THIS AD

A = Z + N

Պրոտոնի և նեյտրոնի զանգվածներն ընդունված է արտահայտել զանգվածի ատոմային միավորով (զ.ա.մ.) :

1 զ.ա.մ. – 1,66057 x 10^-27կգ

Որևէ ատոմի զանգվածը կիլոգրամով արտահայտելու համար պետք է նրա հարաբերական ատոմական զանգվածը բազմապատկել զ.ա.մ. – ով: Օրինակ՝ ջրածնի ատոմի հարաբերական ատոմային զանգվածը 1,008 է, ուրեմն՝

m_H = 1,008 x 1 զ.ա.մ. = 1,6733 x 10^-27կգ:

Այն քիմիական տարրերը որոնք ունեն նույն թվով պրոտոններ, բայց տարբեր թվերով ատոմային զանգվածեր, կոչվում են իզոտոպներ: Օրինակ՝ ջրածնի իզոտոպ դեյտերիումիմիջուկն ունի 1 պրոտոն և 1 նեյտրոն, իսկ մյուս իզոտոպ տրիտիումիմիջուկը՝ 1 պրոտոն և 2 նեյտրոն:

Միջուկի մեջ կա նաև նուկլոններ: 

Նուկլոնները այն մասնիկներն են, որոնք գտնվում են պրոտոնների և նեյտրոնների միջև, գործում են շատ ավելի հզոր ձգողւոյթան ուժեր, որոնք էլ ապահովում են կայուն միջուկի գոյությունը:

Այդ ուժերը ավելի քան 100 անգամ գերազանցում են էլեկտրական վանողության ուժերը:

Սովորել `Էջ 96-100

Փետրվարի 20-24

Թեմա`Ատոմի կառուցվածքը ։ Էլեկտրոն Եվ Միջուկ

Սովորել ` էջ 92-95

Հունվարի 30-ից Փետրվարի 3

Քիմիական Տարրերի Պարբերական Համակարգը։Ատոմի Կառուցվածքը։

Սովորել էջ`84-86

Պարբերական համակարգը պարբերական օրենքի պատկերումն է
Պարբերական համակարգում, յուրաքանչյուր տարրի հատկացված են խիստ որոշակի համարով առանձին վանդակ՝ «բնակարաններ», որտեղ գրվում են տվյալ տարրը բնութագրող մեծությունները:
Օրինակ
N ՝արտաքին էլեկտրոնային շերտում էլեկտրոնների թիվը (վերջի երկու մեծությունների հետ կծանոթանաք հաջորդ թեմայում): 2s22p3 էլեկտրոնների բաշխումը ատոմում ըստ էներգիական մակարդակների, 5 և 2՝ հարաբերական ատոմային զանգվածը, 14,006՝ատոմային համարը (կարգաթիվը), 7՝ անվանումը, ազոտ` ազոտ տարրի քիմիական նշանն է,


Պարբերական համակարգը կազմված է յոթ հորիզոնական և ութ ուղղաձիգ շարքերից: Տարրերի հորիզոնական շարքը, որոնցում դիտվում է հատկությունների հետզհետե փոփոխություն` մինչև շարքի առաջին տարրի հատկությունների կրկնվելը, Մենդելեևն անվանեց պարբերություն: 1 -ին պարբերությունը անվանում են հատուկ, 2 -րդ և 3 -րդը՝ փոքր, 4 — 6 պարբերությունները՝ մեծ, իսկ 7 -ը՝ անավարտ: Պարբերությունները, բացառությամբ առաջինի, սկսվում են ալկալիական մետաղով և վերջանում իներտ գազով:

Ուղղաձիգ շարքերում՝ խմբերում նման հատկություններով տարրերն են իրար տակ տեղադրված: Խմբերը բաժանվում են երկու ենթախմբերի՝ գլխավոր (A) և երկրորդական (B): A -ում ընդգրկված են և՛փոքր, և՛մեծ պարբերությունների տարրեր, իսկ B -ում ՝ միայն մեծ պարբերությունների տարրեր:

Մենդելեևն ստեղծեց պարբերական համակարգ, որի կարճ ձևը բերված է ստորև.



Պարբերական համակարգը բացահայտում է մի շարք օրինաչափություններ` տարրերի հատկությունների վերաբերյալ: Այդ համակարգում պարբերությունների և խմբերի համարները չափազանց կարևոր տեղեկություններ են տալիս տարրերի ատոմների կառուցվածքի, հետևաբար նաև քիմիական հատկությունների մասին:

Հունվարի 30-ից Փետրվարի 3

Քիմիական Տարրերի Պարբերական Համակարգը։Ատոմի Կառուցվածքը։

Սովորել էջ`84-86

Պարբերական համակարգը պարբերական օրենքի պատկերումն է
Պարբերական համակարգում, յուրաքանչյուր տարրի հատկացված են խիստ որոշակի համարով առանձին վանդակ՝ «բնակարաններ», որտեղ գրվում են տվյալ տարրը բնութագրող մեծությունները:
Օրինակ
N ՝արտաքին էլեկտրոնային շերտում էլեկտրոնների թիվը (վերջի երկու մեծությունների հետ կծանոթանաք հաջորդ թեմայում): 2s22p3 էլեկտրոնների բաշխումը ատոմում ըստ էներգիական մակարդակների, 5 և 2՝ հարաբերական ատոմային զանգվածը, 14,006՝ատոմային համարը (կարգաթիվը), 7՝ անվանումը, ազոտ` ազոտ տարրի քիմիական նշանն է,


Պարբերական համակարգը կազմված է յոթ հորիզոնական և ութ ուղղաձիգ շարքերից: Տարրերի հորիզոնական շարքը, որոնցում դիտվում է հատկությունների հետզհետե փոփոխություն` մինչև շարքի առաջին տարրի հատկությունների կրկնվելը, Մենդելեևն անվանեց պարբերություն: 1 -ին պարբերությունը անվանում են հատուկ, 2 -րդ և 3 -րդը՝ փոքր, 4 — 6 պարբերությունները՝ մեծ, իսկ 7 -ը՝ անավարտ: Պարբերությունները, բացառությամբ առաջինի, սկսվում են ալկալիական մետաղով և վերջանում իներտ գազով:

Ուղղաձիգ շարքերում՝ խմբերում նման հատկություններով տարրերն են իրար տակ տեղադրված: Խմբերը բաժանվում են երկու ենթախմբերի՝ գլխավոր (A) և երկրորդական (B): A -ում ընդգրկված են և՛փոքր, և՛մեծ պարբերությունների տարրեր, իսկ B -ում ՝ միայն մեծ պարբերությունների տարրեր:

Մենդելեևն ստեղծեց պարբերական համակարգ, որի կարճ ձևը բերված է ստորև.



Պարբերական համակարգը բացահայտում է մի շարք օրինաչափություններ` տարրերի հատկությունների վերաբերյալ: Այդ համակարգում պարբերությունների և խմբերի համարները չափազանց կարևոր տեղեկություններ են տալիս տարրերի ատոմների կառուցվածքի, հետևաբար նաև քիմիական հատկությունների մասին:

Քիմիա

1․ Գիտնականները քիմիական տարրերը բաժանեցին երկու խմբի` մետաղների  և ոչ մետաղների: Մենդելեևը տարրերի համակարգման հիմք ընդունեց տարրի ատոմային զանգվածը՝  որպես ճշգրիտ չափելի ու կասկած չհարուցող հիմնարար քանակական հատկանիշ:

2․ Մենդելեևը համակարգման հիմք ընդունեց տարրի ատոմային զանգվածը որպես ճշգրիտ
չափելի ու կասկած չհարուցող հիմնարար քանակական հատկանիշ: Նրան հաջողվեց
բացահայտել տարրերի ատոմային զանգվածի ու քիմիական հատկությունների միջև
առկա, համընդհանուր պարբերական կապը:

3․ Ցեզիում- Cs,
Օքսիդ- CsO₂
հիդրօքսիդ- CsOH
ֆտորիդ- Cs₂[GeF₆]
քլորիդ-CsCl

4․ Յոդ- I,
Ջրածնի յոդ —2HI

5․ Քիմիական տարրերի առաջացրած պարզ նյութերի, ինչպես նաև միացությունների ձևերն ու հատկությունները պարբերական կախման մեջ են այդ տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծությունից։

Նյութի Բաղադրության Հաստատությունը։Տարրերի Զանգվածային Բաժինը

Դեկտեմբերի 12-16

Սովորել `էջ 74-77

Պատասխանել հարցերին` էջ78-83

Հարաբերական Մոլեկուլային Զանգված։ Հարաբերական Մոլեկուլային Զանգվածի հաշվումը

Դեկտեմբերի 5-9

Սովորել `էջ 71-73

Պատասխանել հարցերին `էջ 73։

Բարդ կամ պարզ նյութեր

Դուք արդեն գիտեք, որ ֆիզիկական մարմինները կազմված են նյութերից։ Հարց է ծագում, իսկ ինչի՞ց են կազմված նյութերը։ 

Դեռևս 2500 տարի առաջ (Ք.ա.Vդար) հույն փիլիսոփա Դեմոկրիտն արտահայտել է այն միտքը, որ բոլոր նյութերը կազմված են մանրագույն, անտեսանելի, անբաժանելի, հավերժ շարժվող մասնիկներից, որոնց նա անվանել է ատոմներ (ատոմ բառը հունարենից թարգմանած նշանակում է անբաժանելի)։

XVIII դարում  հստակեցվեց, որ նյութերի մեծ մասը կազմված է մոլեկուլներից, իսկ մոլեկուլներն իրենց հերթին բաղկացած են ատոմներից:

Դեռևս 20 -րդ դարում ֆիզիկոսները ապացուցել են,որ ատոմը ֆիզիկապես բաժանվում է այսպես կոչված տարրական մասնիկների:

Սակայն այս խնդրի ուսումնասիրությամբ զբաղվում է ֆիզիկան, իսկ քիմիան ուսումնասիրում է նյութերն ու քիմիական ռեակցիաները, որոնցում ատոմները չեն բաժանվում: 

Ատոմը նյութի փոքրագույն, քիմիապես անբաժանելի մասնիկն է:
Հետաքրիր է իմանալ, թե ատոմների ի՞նչ տեսակներ կան, ինչո՞վ են դրանք տարբերվում և ինչո՞վ նման։ Մարդկությանն այսօր հայտնի են ատոմների 110 -ից ավելի տեսակներ։ Դրանց մեծ մասը հանդիպում է բնության մեջ, իսկ որոշ մասը ստացվել է արհեստական եղանակով՝ միջուկային ռեակցիաների արդյունքում։

Ջոն Դալթոնը մշակել է ատոմային տեսություն, որտեղ ընդհանրացրել է տարբեր ատոմների մասին տեղեկությունները: Տեսության էությունը հետևյալն է՝
ատոմները նյութի փոքրագույն մասնիկներն են, որոնք անհնար է բաժանել բաղադրիչ մասեր, փոխարկել մեկը մյուսի կամ ոչնչացնել:
միևնույն քիմիական տարրի ատոմներն ունեն նույն կշիռը, տարբեր տարրերի ատոմներ ունեն տարբեր կշիռներ:
քիմիական փոխազդեցության հետևանքով ատոմները միանում են պարզ կամ ամբողջ թվերի հարաբերակցությամբ
Քիմիական ռեակցիաների ընթացքում ատոմները չեն անհետանում և նոր ատոմներ չեն առաջանում, այլ մի նյութի բաղադրությունից անցնում են մեկ այլ նյութի մեջ:
Յուրաքանչյուր տեսակի ատոմ մյուսներից տարբերվում է չափով, զանգվածով, կառուցվածքով և հատկություններով։
Ատոմների յուրաքանչյուր առանձին տեսակը կոչվում է քիմիական տարր։
Յուրաքանչյուր տարր ունի իր անունը, պայմանական նշանը և տարբերվում է մյուսներից։ Օրինակ, ատոմների որոշակի տեսակը կոչվում է երկաթ քիմիական տարր, մեկ այլ տեսակը` թթվածին քիմիական տարր, մեկ ուրիշը` ածխածին և այլն։
Պարզ նյութերը կազմված են մեկ քիմիական տարրի ատոմներից:
Բարդ նյութերը կազմված են տարբեր քիմիական տարրերի ատոմներից: Նրանց նաև անվանում են քիմիական միացություններ:
Քիմիական տարրերի ատոմները միանալով տարբեր հարաբերակցությամբ՝ առաջացնում են միլիոնավոր քիմիական միացություններ, ճիշտ այնպես, ինչպես ցանկացած այբուբենի սահմանափակ թվով տառերի տարբեր դասավորությամբ կազմվում են անթիվ բազմությամբ բառեր։