Մայիսի 15-21

Դասագրքի հղում

Սիրելի՛ սովորողներ, այս շաբաթ ներկայացնելու եք․

Թռչունների ընդհանուր բնութագիրը: Արտաքին և ներքին կառուցվածքը, նրանց ձեռք բերած տարբեր հարմարությունները՝ կապված օդային կենակերպի հետ :Թռչնի սաղմնային զարգացումը: Կարող եք գտնել հետաքրքիր կարճամետրաժ տեսանյութեր թռչունների մասին, թարգմանել և նյութ պատրաստել:

Ներկայացնելու եմ նոր թեմ․

Կաթնասունների  ընդհանուր բնութագիրը:Արտաքին և ներքին կառուցվածքը, նրանց ձեռք բերած տարբեր հարմարությունները, առավելությունները՝ տարբեր արտաքին պայմաններին հարմարվելու, ապրելու համար:

Կարող եք գտնել հետաքրքիր կարճամետրաժ տեսանյութեր տարբեր կաթնասունների մասին, թարգմանել և նյութ պատրաստել:

Մուկը, չղջիկը, վագրը, արջը, մարդը կաթնասուններ են, որո՞նք են նրանց ընդհանուր հատկանիշները , որոնց պատճառով նրանք դասվում են կաթնասունների խմբին:

Թռչյունների արտաքին կառուցվածքը

Թռչյունները տաքարյուն, ցամաքային, ողնաշարավորներ են։ Նրանց մարմինը պատված է փետուրներով, կլորավուն կամ ձվաձև է, ունի երկար պարանոց, վրան փոքր գլուխ։ Գլխի անջևի մասում կտուցն է, որը կազմված է վերնակտուցից և ենթակտուցից։ Թռչուններ մաշկը չոր է, կազմված է երկու շերտերից՝ վերնամաշկից և բուն մաշկից։ Պոչի մոտ գտնվում է պոչուկային գեղձը։Պոչային գեղձի արտազատուկով թռչունները օծում են իրենց մարմինը։
Փետրածածկույթն առաջնային նշանակություն ունի թռչնի կյանքում:  Փետուրներն  ունեն բազմազան և վառ գունավորում: Փետուրները բաժանվում են մի քանի խմբի, հիմնականը եզրագծային կամ  ուրվագծային տիպի փետուրն է՝ կոթունից, բնից, առանցքից, հովհարներից կազմված։ Հովհարները  կազմված են բնից դուրս եկող առաջնային քիստերից, որոնք միմյանց միանում են  երկրորդային քիստերով:
Հաջորդը աղվափետուրներն են և բմբուլը, որոնք գտնվում են եզրագծային փետուրների տակ և պատում են նրա ամբողջ մարմինը։

Կմախքի բոլոր ոսկրերը բարակ են և ամուր։Թռչունների կմախքը ունի նույն հիմնական բաժինները` I. գանգ, II. ողնաշար, III. գոտիներ, IV. վերջույթներ:
Գանգ. կազմված է գանգատուփից և կտուցի ոսկրերից:
Ողնաշարը կազմված է պարանոցային, կրծքային, գոտկային, սրբանային և պոչային բաժիններից։
Գլուխ. իր երկու կողմերին կրում է զույգ խոշոր աչքերը, Թռչունը կարող է գլուխը շրջել 180^o և նույնիսկ 270^o-ով։
Կտուցը թռչնի կարևորագույն օրգաններից մեկն է, որը պաշտպանական,  հարձակվողական, այնպես էլ աշխատանքային և սննդառական օրգան:
Պարանոց. ապահովում է գլխի շարժուն միացումը իրանին։
Իրան. կրում է առջևի և հետին զույգ վերջույթները և փետրային պոչը:
Առջևի վերջույթներ — թևերը կազմված են բազկից, նախաբազկից, դաստակից: 
Հետևի վերջույթներ — ոտքերը կազմված են ազդրից, սրունքից, կրնկաթաթից  և մատներից:

Թռչունների ներքին կառուցվածքը
Կենտրոնական նյարդային համակարգի և զգայարանների բարձր զարգացած լինելու շնորհիվ թռչունները ունեն բարդ վարք: Շարժունությամբ և մեծ հեռավորությունների վրա տեղաշարժվելու ունակությամբ թռչուններն առաջին են։
Ցուրտ պայմաններում գոյատևելու, մարմնի կայուն ջերմաստիճանի  և ակտիվ կենսակերպի համար ունեն՝
1. Թթվածնի ինտենսիվ կլանում՝ կրկնակի շնչառությունը և օդապարկեր։
2. Քառախորշ սիրտ՝ մ աքուր զարկերակային արյան մատակարարում։
3.Փետրածածկույթ՝ կատարում են ջերմության պահպանման և բաշխման գործառույթ։
4. Զարգացած ազդանշանային համակարգ։

Մարտ ամսվա կնեսաբանության ամփոփում

1.Պոլիփ հիդրաի արտաքին կառուցվածքը և ինչես է նա շարժվում։

Կառուցվածք-Հիդարայի մարմինը գլանաձև է, մարմնի առաջնային մասում գտնվում է բերանը, շրջապատված ծաղկապսակով, որը ունի 5-12 շոշափուկ։ Մարմնի հետին մասում գտնվում է ներբանը, դրա շնորհիվ նա շարժվում է և կպչում է ինչ-որ բանի։ Հիդրան ունի ճառագայթային սիմետրիա: Սիմետրայի առանցքը միացնում է մարմնի երկու բևեռները՝ բերանային բևեռը, որտեղ գտնվում է բերանը, և հետին բևեռը, որտեղ գտնվում է ներբանը։

2. Հիդրաի սեռական և անսեռ բազմացում։

Բազմանում է սեռական ճանապարհով և բողբոջմամբ։ Հիդրայի որոշ տեսակներ բաժանասեռ են, մյուսները՝ հերմաֆրոիդիտ։ Բարենպաստ պայմաններում հիդրան բազմանում է անսեռ ճանապարհով։ Նրա մարմնի վրա առաջանում է երիկամ: Վերջինս մեծանում է, այնուհետև՝ ձևավորվում են շոշափուկները և բերանը։ Երիտասարդ հիդրան առանձնանում է մայրական օրգանիզմից և վարում է ինքնուրույն կյանք։ Աշնանը հիդրան անցնում է սեռական բազմացման իջով։ Ձվի բեղմնավորումը տեղի է ունենում մայրական օրգանիզմում։

3. Սպիտակ պլանարիաի արտաքին և ներքին կառուցվածք։

4. Լյարդի ծծանի բազմացումը և տարածվածությունը։

5. Մարդը ինչպես է վարագվում լյարդի ծծանով։

6. Կլոր որդերի արտաքին և ներքին կառուցվածք։

7. Ասկարիտի բազմացումը։

8. Ինչպես է մարդը վարագվում ասկարիդով և ինչ վնաս է հասցնում մեր որգանիզմին։

9. Ներկայացնել բլոգային աշխատանքի հղումները։

Մարտի 6-12

Սիրելի՛ սովորողներ, այս շաբաթ ներկյացնելու եք հետևյալ թեմաները․

• Բազմաբջիջ կենդանիներ
• հիդրայի կառուցվածքը
• Հիդրայի բազմացումը :

Լրացուցիչ աշխատանք․

• Պատրաստել ուսումնական նյութ` կարող եք որևէ նյութ թարգմանել և ձայնագրել։

Ներկայացնելու եմ նոր թեմա․

Տփակ որդեր —նյութ

Մակաբուծ որդեր՝սպիտակ պլանարիա— նյութ

Լյարդի ծծան

Լրացուցիչ աշխատանք

Պատրաստել ուսումնական նյութեր՝թվարկված  մակաբուծների առաջացրած հիվանդությունների վերաբերյալ:Էջ112-114:

Ներկյացնելու եմ նոր թեմա․

• Բազմաբջիջ կենդանիներ
• հիդրայի կառուցվածքը
• Հիդրայի բազմացումը :

Լրացուցիչ աշխատանք․

• Պատրաստել ուսումնական նյութ` կարող եք որևէ նյութ թարգմանել և ձայնագրել:Էջ 100-105:

Փետրվար ամսվա ամփոփում

1.Ներկայացնել կանաչ էվգլենայի տարածվածությունը արտաքին և ներքին կարուցվածքը։

Տարածումը

Կանաչ էվգլենան, ինչպես և սովորական ամեոբան, ապրում է նեխած տերևներով կեղտոտված լճակներում, խոնավ հողերում, ջրափոսերում,  չհոսող ջրամբարներում։ Տարածված է ՀՀ բոլոր մարզերում։

2. Էվգլենայի բազմացումը։

Բազմացումը

Էվգլենան հիմնականում բազմանում է անսեռ եղանակով՝ կիսվելով:Կիսվում է մարմնի երկարությամբ, սկզբում բաժանվում է կորիզը, որի մասերը միմյանցից հեռանում են, այնուհետև մտրակի կողքին աճում է երկրորդ՝ նոր մտրակ:
Զանգվածային բազմացման ժամանակ առաջացնում է ջրի «ծաղկում», թվում է՝ ջուրը ներկված է կանաչ, կարմիր կամ այլ գույնի։

3. Ներկայացնել հողաթափիկ ինֆուզորյաի տարածվածությունը արտաքին և ներքին կառուծվածքը։

4. Հողաթափիկ ինֆուզորյաի բազմացում (սեռական և անսեռ)։

5. Միաբջիջ կենդանիների առաջացրած հիվանդություններ։

Մալարիան պատմության ողջ ժամանակահատվածում եղել է և շարունակում է մնալ ամենավտանգավոր հիվանդություններից մեկը: Այն վարակիչ հիվանդություն է, որը բնորոշվում է պարբերաբար ընթացող տենդային նոպաներով, աճող սակավարյունությամբ, ոսկրածուծի, փայծաղի և լյարդի ախտահարմամբ, և կրկնության հատկություն ունի:

6. Հղումներով ներկայացրեք փետրվար ամսվա բլոգային աշխատանքները։

Փետրվարի 20-26

Ընկերներ ջան, այս շաբաթ ներկայացնելու եք․

• Բազմաբջիջ կենդանիներ, հիդրա, հիդրայի կառուցվածքը, բազմացումը։
• Բազմաբջիջ կենդանիներ
• Բազմաբջիջ օրգանիզմները միաբջիջներից տարբերվում են նրանով, որ դրանց մարմինը կազմված է բազմաթիվ բջիջներից: Բազմաբջիջ օրգանիզմների բոլոր բջիջների կառուցվածքի ընդհանուր գծերով նման են միաբջիջներին, կազմաված են թաղանթից, ցիտոպլազմայից և կորիզից: Բազմաբջից օրգանիզմներում առանձին բջիջները, հյուսվածքները և օրգանները փոխկապակցված են: Ենթադրվում է, որ միաբջիջներից բազմաբջիջների ծագումն ընթացել է վոլվոքսանման գաղությաին ձևերի բջիջների մասնագիտացումով։
• Հիդրա, հիդրայի կառուցվածքը, բազմացումը
• Հիդրայի մարմնի արտաքին՝ էկտոդերմային շերտում կան մաշկամկանային, նյարդային, խայթող և միջակա բջիջներ: Մաշկային բջիջները կազմում են հիդրայի ծածկույթը և միաժամանակ կատարում տեղաշարժման դեր: Հիդրան տեղաշարժվում է մերթ ներբանով, մերթ շոշափուկներով՝ հենվելով ստորջրյա առարկաներին:
• Հիդրայի մարմնի արտաքին՝ էկոդերմային շերտում կան մաշկամկանային, նյարդային, խայթող և միջակա բջիջներ: Մաշկամկանային բջիջները կազմում են հիդրայի ծածկույթը և միաժամանակ կատարում տեղաշարժման դեր: Հիդրան տեղաշարժվում է մերթ ներբանով, մերթ շոշափուկներով՝ հենվելով ստորջրյա առարկաներին: Խայթող բջիջները նույնպես գտնվում են հիդրայի մարմնի արտաքին շերտում, հատկապես շոշափուկների վրա: Եթե հիդրայի մարմինը վնասվում է, ապա միջակա բջիջների բազմացման շնորհիվ այն ընդունում է իր նախկին տեսքը: Մարմնի վնասված մասը վերականգնելու հատկությունը կոչվում է ռեգեներացիա: Հիդրայի մարմնի ներքին շերտում գտնվում են գեղձային բջիջներ, որոնք մարսողական հյութ են արտադրում, որն էլ քայքայում է մարմնի խոռոչ մտած սննդանյութերը: Ներքին շերտի որոշ բջիջներ ունեն մտրակներ: Դրանք առաջացնում են ամեոբանման կեղծ ոտիկներ: Հիդրայի, ինչպես նաև բոլոր աղեխորշավորների մարսողությունը մասամբ ներբջջային է, ինչպես դա տեղի է ունենում նախակենդանիների օրգանիզմում, մասամբ էլ՝ արտաբջջային: Հիդրան շնչում է ջրում լուծված թթվածինը մարմնի ամբողջ մակերեսով, և նույն մակերեսով էլ հեռացվում է ածխաթթու գազը: 
• Բազմացումը- Բարենպաստ պայմաններում հիդրայի մարմնի արտաքին և ներքին շերտերն արտափքվում են՝ առաջացնելով բողբոջ: Այն աստիճանաբար մեծանում է, իսկ նրա ազատ ծայրին առաջանում է բերանայի անցք՝ շրջապատված շոշափուկներով: Այդ բողբոջը,աճում, մեծանում, անջատվում է մայրական օրգանիզմից և վարում ինքնուրույն կենսակերպ: Սա բազմացում է բողբոջներով և համարվում է անսեռ բազմացման ձևերից մեկը: Հիդրիան մյուս աղեխորշավորների նման, բազմանում է սեռական եղանակով: Այդ դեպքում նրա մարմնի վրա առաջանում են փոքրիկ թմբիկներ, որոնց մի մասում զարգանում են արական սեռական բջիջներ՝ սպերմատոզոիդներ, իսկ մյուսներում՝ իգական սեռական բջիջներ՝ ձվաբջիջներ: Այսպիսի կենդանիները հերմաֆրոդիտ են, որովհետև միաժամանակ ունեն երկու սեռի հատկանիշներ: Արական և իգական սեռական բջիջների հասունացումը միաժամանակ չի կատարվում, որպեսզի կանխի ինքնաբեղմնավորումը: Սպերմատոզոիդները հասունանալով դուրս են գալիս ջրային միջավայր և իրենց մտրակներով շարժվում, թափանցում են մեկ այլ հիդրայի մեջ, միանում նրա ձվաբջջին: Տեղի է ունենում բեղմնավորում: Բեղմնավորված բջիջը պատվում է ամուր պատյանով, ընկնում է ջրի հատակ և ձմեռում: Աշնանը մայր հիդրան մահանում է, իսկ գարնանը նպաստավոր պայմաններում սաղմի զարգացումը շարունակվում է, թաղանթը լուծվում, վերանում է, և փոքրիկ հիդրան դուրս է գալիս արտաքին միջավայր:
• Համացանցից գտնել տեղեկություններ նախակենդանիների առաջացրած հիվանդությունների (քնախտ, դիզինթերիա, մալարիա և այլն) վերաբերյալ
• դրանց ախտանիշները , տարածման մեթոդները, կանխարգելումն ու բուժումը:

Advertisementsabout:blankREPORT THIS AD

Լրացուցիչ աշխատանք

• Պատրաստել տեսնյութ նշված հիվանդություններից մեկով
• Ստուգելու եմ բլոգոյին աշխատանքները
• Համագարգիչների մեջ ներբեռնեք դասագիրքը

փետրվարի 13-19

Սիրելի՛ սովորողներ, այս շաբաթ ներկայացնելու եք հետևյալ թեման․

• Հողաթափիկ ինֆուզորիայի կառուցվածքըև սեռական բազմացումը
  Լրացուցիչ աշխատանք
• Պատրաստել ուսումնական նյութ
• Ստուգելու եմ բլոգային աշխատանքները․
• Հողաթափիկ ինֆուզորիայի կառուցվածքը և սեռական բազմացումը
• Ինֆուզորիանեի մոտակա չափեսերը տատանվում են 12 միկրոնից մինչև 3 մմ։ Մարմինը կազմված է ամուր և պինդ թաղանթից՝ կորտեքսից և դոնդողանման հատիկավոր շերտից։ Շարժման օրգանենները պրոտոպլազմային թարթիչներն են, որոնք առջևից դեպի ետ թիավարումով ինֆուզորիաները լողում են։ Ինֆուզորիաները ունեն 2 տեսակ կորիզ: Սեռական պրոցեսը կոնյուգացիայի ձևով է, միաձուլվում են ոչ թե գամետները, այլ անհատները։ Բազմանում են նաև անսեռ ճանապարհով՝ լայնակի կիսվելով կամ բողբոջմամբ։ Լինում են նստակյաց և ազատ լողացող ձևեր: Գաղութներով կամ էլ առանձին են լողում։ Ինֆուզորիաների մեծ մասը սնվում է մանր սնկերով, որոնցից մի քանիսը գիշատիչ են։ Սնունդը մարսվում է սննդառական վակուոլներում, չմարսված մասնիկները դուրս են թափվում արտաթորման անցքից։ Ինֆուզորիաների դասն ընդգրկում է մոտ 6000 տեսակի իսկ բաժանվում են 5 ենթադասի։ Ապրում են քաղցրահամ ջրերում, ծովերում, ճահիճներում, մտնում են պլանկտոնի և բենթոսի կազմում։ Լինում են նաև խոնավ հողում, մամուռների մեջ։ Հիմնականում մակաբույծներ են, կան նաև խիստ մասնագիտացված մակաբույծ տեսակներ։

Հունվարի 30-ից փետրվարի 5

Սիրելի՛ սովորողներ, ներկայացնում եմ այս շաբաթվա դասը, որը դասարանում բացատրելու եմ.

Կառուցվածքը
Կանաչ էվգլենայի առջևի ծայրը բութ է, իսկ հետևինը՝սուր։ Նրա երկարությունը 0,05 մմ է, իլիկաձև է, սրացած հետևի ծայրը կայունություն է տալիս մարմնին։ Էվգլենայի ցիտոպլազմայի արտաքին շերտը խիտ է, ծածկված է առաձգական ամուր թաղանթով: Թաղանթի շնորհիվ էվգլենայի մարմնի ձևը շարժման ժամանակ քիչ է փոխվում։ Էվգլենան կարող է միայն թեթևակի կծկվել, որի հետևանքով կարճանում ու լայնանում է։ Մարմնի հետևում կա բշտաձև կորիզ, որը կարգավորում է օրգանիզմի կենսական ֆունկցիաները։ Էվգլենայի մարմնի առջևի ծայրում գտնվում է ցիտոպլազմայի նուրբ թելանման ելուստ՝մտրակ։ Մտրակը պտուտակաձև շարժելով՝ Էվգլենան խրվում է ջրի մեջ և դրա շնորհիվ լողում բութ ծայրով առաջ։
Տարածումը
Կանաչ էվգլենան, ինչպես և սովորական ամեոբան, ապրում է նեխած տերևներով կեղտոտված լճակներում, խոնավ հողերում, ջրափոսերում, չհոսող ջրամբարներում։ Տարածված է ՀՀ բոլոր մարզերում։
Реклама

ПОЖАЛОВАТЬСЯ НА ЭТО ОБЪЯВЛЕНИЕ
Բազմացումը
Էվգլենան հիմնականում բազմանում է անսեռ եղանակով՝ կիսվելով:Կիսվում է մարմնի երկարությամբ, սկզբում բաժանվում է կորիզը, որի մասերը միմյանցից հեռանում են, այնուհետև մտրակի կողքին աճում է երկրորդ՝ նոր մտրակ:
Զանգվածային բազմացման ժամանակ առաջացնում է ջրի «ծաղկում», թվում է՝ ջուրը ներկված է կանաչ, կարմիր կամ այլ գույնի։
Սննդառությունը
Էվգլենայի ցիտոպլազմայի մեջ կան 20-ից ավելի ձվաձև, կանաչ քլորոպլաստներ, որոնք նրան տալիս են կանաչ գույն։ Քլորոպլաստներում կա քլորոֆիլ։ Էվգլենան սնվում է լույսի պայմաններում, ինչպես կանաչ բույսերը, իր մարմինը կառուցելով օրգանական նյութերից, որոնք առաջանում են լույսի տակ ֆոտոսինթեզի միջոցով։ Ցիտոպլազմայում կուտակվում են օսլայի բաղադրությանը նման պաշարային սննդանյութերի մանր հատիկներ, որոնք ծախսվում են էվգլենայի սոված ժամանակ։ Եթե էվգլենային երկար ժամանակ տեղավորենք մթության մեջ, նրա քլորոֆիլը կանհետանա, նա կդառնա անգույն։ Դրա հետևանքով ֆոտոսինթեզը դադարում է, և էվգլենան սկսում է յուրացնել լուծված օրգանական նյութերը, որոնք առաջանում են մահացած տարբեր օրգանիզմների քայքայման ժամանակ։
Արմատամտրակավորնորի տիպի բնութագիրը
Արմատամտրակավորների տիպ. Արմատամտրակավորներն ունեն պարզագույն կառուցվածք և շարժվում են կա՛մ կեղծ ոտիկների, կա՛մ մտրակների օգնությամբ: Ինչպես արդեն գիտեք, արմատամտրակավորների տիպն ունի երկու դաս՝ արմատոտանիների և մտրակավորների: Տվյալ դասերն ունեն մեծ բազմազանություն, ինչպես սննդառության ձևերի, եղանակների, այնպես էլ բջջային արտաքին կառուցվածքի և բնակության միջավայրի:

Արմատոտանիների դաս: Այս դասի մեջ ընդգրկված են այն նախակենդանիները, որոնք չունեն բջջի կայուն ձև և զուրկ են արտաքին ամուր թաղանթից: Նրանց բջջի ցիտոպլազմայի շարժումը որևէ ուղղությամբ առաջացնում է արտափքումներ՝ ելուստներ, որոնք էլ դրսևորվում են որպես կեղծ ոտիկներ: Կեղծ ոտիկներով նրանք կարողանում են տեղաշարժվել և սնունդ հայթհայթել: Արմատոտանիներին բնորոշ ներկայացուցիչը սովորական ամեոբան է: «Ամեոբա» թարգմանաբար նշանակում է փոփոխվող:

Ջրիմուռների բազմազանությունը

Ջրիմուռները հնագույն օրգանիզմներ են և պատմական զարգացման ընթացքում հասել են հսկայական բազմազանության: Եկեք դիտարկենք միաբջիջ կանաչ, բազմաբջիջ կանաչ, գորշ և կարմիր ջրիմուռները:

Միաբջիջ կանաչ ջրիմուռների վառ ներկայացուցիչներ են քլամիդոմոնադը և քլորելան:

Քլամիդոմոնադ

Քլամիդոմոնադը տանձաձև միաբջիջ կանաչ ջրիմուռ է: Այն հիմնականում տարածված է քաղցրահամ, ոչ խորը ջրամբարներում, ջրափոսերում, խոնավ հողում և ծանծաղ ու խոնավ վայրերում:

Քլամիդոմոնադի բջիջը տեսանելի է միայն մանրադիտակով: Բջջի առջևի, ավելի նեղ ծայրի վրա նա ունի երկու մտրակ, որոնց միջոցով շարժվում է: Ծածկված է թաղանթով, որի տակ գտնվում են ցիտոպլազմը, կորիզը, քլորոֆիլ պարունակող քրոմատոֆորը, վակուոլները և լուսազգայուն աչիկը, որի միջոցով բջիջը կլանում է լույսը և մտրակների օգնությամբ շարժվում դեպի այն:   

Քլամիդոմոնադը կարող է սնվել ոչ միայն ֆոտոսինթեզի արդյունքում ստացված, այլ նաև պատրաստի օրգանական նյութերով՝ կլանելով դրանք բջջի ամբողջ մակերեսով: Դրա շնորհիվ այս ջրիմուռը օգտագործում են ջուրը օրգանական թափոններից մաքրելու համար:

Քլամիդոմոնադը բազմանում է ինչպես անսեռ` զոոսպորներով, այնպես էլ սեռական եղանակով:

Քլորելա

Քլորելան կամ կանաչուկը նույնպես միաբջիջ կանաչ ջրիմուռ է. այն լայնորեն տարածված է քաղցրահամ ջրերում և խոնավ հողերում: Դա փոքրիկ գնդաձև միաբջիջ ջրիմուռ է, որը չունի մտրակներ: Արտաքինից պատված է թաղանթով, որի տակ գտնվում են կորիզը, ցիտոպլազմը և խոշոր քրոմատոֆորը, որը բջջին տալիս է կանաչ գույն:

Քլորելան բջջի ներսում կուտակում է պաշարանյութեր՝ սպիտակուցներ, ճարպեր, ածխաջրեր, որի պատճառով այն բազմացնում և օգտագործում են որպես մատչելի կերամիջոց: Քլորելան արտազատում է մեծ քանակությամբ թթվածին, ուստի այն օգտագործում են տիեզերանավերում ու սուզանավերում օդի բնական բաղադրության պահպանման համար:

Քլորելան բազմանում է միայն անսեռ եղանակով՝ սպորների առաջացմամբ:

Պլևրոկոկ

Պլևրոկոկը կանաչ միաբջիջ, սակայն գաղութային ջրիմուռ է: Այն ծառերի կեղևի, պատերի, քարերի, խոնավ հողի վրա առաջացնում է գաղութ, որն ունի կանաչ փառի տեսք: Նրա բջիջներին բնորոշ է արտաքին հաստ, պաշտպանիչ թաղանթը, որի տակ գտնվում է ցիտոպլազման, կորիզը և մեկ քրոմատոֆոր: Բազմանում է բջջի կիսման եղանակով: Երբեմն դուստր բջիջները մնում են կապված միմյանց հետ՝ առաջացնելով թելանման գոյացություններ: Պլևրոկոկը հանդիսանում է անցումային ձև միաբջիջ և բազմաբջիջ ջրիմուռների միջև: Հաճախ մասնակցում է քարաքոսերի գոյացմանը:

Սպիրոգիրա

Սպիրոգիրան շատ տարածված բազմաբջիջ կանաչ ջրիմուռ է: Ունի թելանման կառուցվածք` բաղկացած մեկ շերտով դասավորված երկարավուն բջիջներից: Դրանք արտաքինից պատված են լորձով: Ցիտոպլազմայում գտնվում է պարուրաձև քրոմատոֆորը, իսկ բջջի կենտրոնում տեղակայված է մեծ կորիզը: Սպիրոգիրան ունի վակուոլ, որը զբաղեցնում է բջջի ծավալի մեծ մասը:

Սպիրոգիրան բազմանում է վեգետատիվ և սեռական եղանակներով:

Վեգետատիվ բազմացման ընթացքում սպիրոգիրայի թելիկը մասնատվում է առանձին հատվածների, որոնցից յուրաքանչյուրը սկիզբ է տալիս նոր օրգանիզմի:

Սեռական բազմացման ժամանակ թելիկները մոտենում են իրար և նրանց բջիջների միջև առաջանում են կամրջակներ: Այդ կամրջակներով բջիջների պարունակությունը փոխանակվում է և միախառնվում, իսկ կորիզները՝ միաձուլվում: Արդյունքում առաջանում է զիգոտ, որը պատվում է թաղանթով և հանգստի շրջանից հետո սկիզբ է տալիս նոր սպիրոգիրայի:

Սեռական բազմացման այսպիսի եղանակը կոչվում է կոնյուգացիա (միաձուլում):

Ուլոտրիքս

Ուլոտրիքսի թալոմը թելաձև է, չճյուղավորված, կազմված է ﬕ շարք ﬕանման կանաչ բջիջներից: Հիմքում ունի անգույն բջիջ` ռիզոիդ, որով կպչում է ստորջրյա քարերին և այլ առարկաներին:

Գորշ ջրիմուռներ

Գորշ ջրիմուռներից են լամինարիան, մակրոցիստիսը, ագարումը և այլն: Դրանց չափերը հասնում են մանրադիտակայինից մինչև մի քանի տասնյակ մետրի: Գորշ ջրիմուռները աճում են ծովի համեմատաբար խոր շերտերում՝ մոտ 100 մ խորության վրա: Նրանց քրոմատոֆորում պարունակվում են կանաչ` քլորոֆիլ, նարնջագույն` կարոտին և կարմրաշագանակագույն` ֆուկոքսանտին պիգմենտներ, որոնցով էլ պայմանավորված է այս ջրիմուռների գույնը:

Գորշ ջրիմուռների մարմինը հաճախ մասնատված է կեղծ մասերի, որոնք արտաքինից նման են բարձրակարգ բույսերի վեգետատիվ օրգաններին: 

Կարմիր ջրիմուռներ

Կարմիր ջրիմուռներին են պատկանում պորֆիրան, խոնդրուսը, էուտորան և այլն: Նրանք հիմնականում տարածված են մերձարևադարձային ծովերում, ապրում են մեծ խորություններում և կլանում են 100−200 մ և ավելի խորը թափանցող արևի կապտականաչ, կանաչ և դեղին ճառագայթները:

Կարմիր ջրիմուռների գույնը պայմանավորված է նրանով, որ քրոմատոֆորներում, բացի կանաչ քլորոֆիլից, պարունակվում են նաև այլ պիգմենտներ:

Օրինակ

կարմիր ֆիկոէրիտրինը և կապույտ ֆիկոցիանինը:

Կարմիր ջրիմուռները նույնպես կարող են ունենալ ռիզոիդներ և տերևանման թիթեղ:

Կանաչ մամուռները և նրանց կենսապայմանները

Բարձրակարգ բույսերը ցամաքը գրաված բուսական օրգանիզմներն են:Այս բույսերը ժամանակի ընթացքում լավագույնս հարմարվել են ցամաքային կենսակերպին և աստիճանաբար կատարելագործվել: Մամուռները պատկանում են բարձրակարգ բույսերի առաջին բաժնին: Նրանք ավելի բարդ են կազմավորված, քան ջրիմուռները, սակայն պարզունակ են մնացյալ սպորավորների և սերմնավոր բույսերի համեմատ: Կանաչ մամուռները տարածված են խոնավ անտառների կիսաստվերոտ, ստվերախիտ մասերում, որտեղ առաջացնում են համատարած փափուկ ծածկոց: Աճում են նաև մարգագետիններում, ճահիճներում, տունդրաներում, կարող են հանդիպել նաև քարերի ու ժայռերի վրա:

Ուշադրություն

Ռիզոիդների առկայությունը մամուռների կառուցվածքում փաստում է նրանց և բազմաբջիջ ջրիմուռների ազգակցական կապի մասին:

Եթե ջրիմուռները բազմանում են կա՛մ անսեռ, կա՛մ սեռական եղանակով, ապա մամուռները բազմանում են և՛ անսեռ, և՛ սեռական ճանապարհով միաժամանակ: 

Ավելի տեղեկություն իմանալու համար մտեք հղումով՝

Հետաքրիր 15 փաստ սնկերի մասին

1Աշխարհում կա ավելի քան 2 միլիոն տեսակի սունկ, որոնցից դասակարգված են միայն մոտ 80 հազարը:

2. Սնկերի շատ տեսակներ գիշատիչներ են: Գիշատիչ սնկերը հատուկ հարմարություններ ունեն, որոնց միջոցով միջաներ են որսում: Կան նաև տեսակներ, որոնք փոշոտելով իրենց սպորները և ներթափանցելով զոհի մեջ, աճում են նրա մեջ:

3. Ճանճասպանի մեջ թույնի պարունակությունն այնքան էլ շատ չէ: Դրանից մահանալու համար անհրաժեշտ է մոտ 4 կգ ուտել: Իսկ դժգույն գարշասունկն այնքան թունավոր է, որ մեկ սունկը կարող է 4 մարդ սպանել:

4. Միջինը յուրաքանչյուր սունկ 90%-ով կազմված է ջրից:

5. Աշխարհի երբևէ հայտնաբերված ամենամեծ սնկերից մեկը համարվում է 1985 թվականին ԱՄՆ Վիսկոնսին նահանգում գտնված սունկը, որը կշռել է 140 կգ:

6. Սնկերը բույսեր չեն, ինչպես երկար ժամանակ ընդունված էր դրանք կոչել, քանի որ չունեն քլորոֆիլ: Սնկերը նաև կենդանիներ չեն, քանի որ չունեն ստամոքս:

7. Ամենամեծ սունկն ապրում է ԱՄՆ Օրեգոն նահանգում: Նրա սնկամարմինը զբաղեցնում է մոտ 900 հետկար տարածք և կշռում է մի քանի հարյուր տոննա:

8. Ամենաթանկ սունկը տրյուֆելն է: Դրա մեկ կգ-ն արժե մոտ 2500$:

9. Ամենահետաքրքիր սնկերից մեկը պլազմոդիումն է: Այն կարողանում է քայլել: Իհարկե, շատ դանդաղ է քայլում. մեկ մետրն անցնում է մի քանի օրում:

10. Սնկամարմինը շատ դանդաղ է աճում. տարեկան ընդամենը 10-12 սմ:

11. Շեկլիկները կարելի է ուտել նաև հում վիճակում:

12. Աշխարհի առաջին հակաբիոտիկը` պենիցիլինը, ստացել են սնկից:

13. Աշխարհի ամենահազվագյուտ սնկերից մեկը սատանայի սիգարն է: Այն աճում է ԱՄՆ Տեխաս նահանգում և Ճապոնիայի որոշ վայրերում: Բացի այդ` սա միակ սունկն է, որ ձայն է հանում. սպորները բաց թողնելիս սուլոց է արձակում:

14. Չեռնոբիլի ԱԷԿ-ի ռեակտորում 2002 թվականին հայտնաբերվել են սնկեր, որոնք իրենց շատ լավ էին զգում: Ընդ որում, այս սնկերին ճառագայթումն անհրաժեշտ էր ապրելու համար, ինչպես արևը` բույսերի:

15. Սնկերը` որպես մթերք, որոշ հատկություններով մոտ են մսին, որոշներով` բույսերին: